Mental Health Hub

Bạn ghê sợ những con côn trùng bò lúc nhúc? Sợ những loài trắn trơn tuột? Bạn không hề cô đơn. Theo Hiệp Hội Tâm Thần Hoa Kỳ, các chứng ám ảnh sợ là dạng bệnh lý tâm thần thường gặp nhất ở nữ giới và thường gặp thứ hai ở nam giới.

Viện Sức Khỏe Tâm Thần Quốc Gia Hoa Kỳ cho rằng các chứng ám ảnh sợ ảnh hưởng lên xấp xỉ 19.2 triệu người Mỹ trưởng thành. Những ám ảnh sợ này thường xuất hiện trong thời thơ ấu hoặc thanh thiếu niên, và sẽ tiếp tục duy trì cho đến thời kỳ trưởng thành. Nhóm bệnh lý này xuất hiện ở nữ giới nhiều gấp đôi so với nam giới.

Terrified of the creepy-crawlies? Scared of slithering serpents? Well, you’re not alone. According to the American Psychiatric Association, phobias are the most common psychiatric illness among women and the second most common among men.

The National Institute of Mental Health suggests that phobias affect approximately 19.2 million U.S. adults. These phobias typically emerge during childhood or adolescence and continue into adulthood. They also impact twice as many women as they do men.

Có rất nhiều cách giải thích cho lý do hình thành các chứng ám ảnh sợ, bao gồm thuyết tiến hóa và thuyết hành vi. Dù nguyên do là gì thì các chứng ám ảnh sợ đều có thể điều trị được, có thể được hạn chế và thậm chí là xóa bỏ bằng các kỹ thuật trị liệu nhận thức và hành vi, cũng như điều trị bằng thuốc.

There are a number of explanations for why phobias develop, including evolutionary and behavioral theories. Whatever the cause, phobias are treatable conditions that can be minimized and even eliminated with cognitive and behavioral therapy techniques and medication.

Điều ngạc nhiên ở đây là chứng ám ảnh rất phổ biến, nhưng chính xác thì con người ta sợ cái gì nhất? Có chứng ám ảnh sợ nào phổ biến hơn những cái còn lại không?

Phobias are surprisingly common, but what exactly do people fear the most? Are there any phobias that tend to be more common than others?

Dưới đây là những chứng ám ảnh sợ phổ biến nhất, gây ra nỗi sợ hãi và các triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn và khó thở cho người mắc. Trong một số trường hợp, những triệu chứng này sẽ phát triển thành một cơn hoảng loạn hoàn chỉnh điển hình. Những ám ảnh sợ phổ biến này thường liên đới chặt chẽ với môi trường, động vật, máu và kim tiêm, cũng như những tình huống cụ thể nào đó.

The following phobias are ten of the most common objects or situations that lead to marked fear and symptoms such as dizziness, nausea, and breathlessness. In some cases, these symptoms escalate into a full-blown panic attack. These common phobias typically involve the environment, animals, fears of injections and blood, as well as certain specific situations.

Chứng sợ nhện. Arachnophobia

Arachnophobia là chứng sợ nhện và các loài khác thuộc lớp nhện. Chứng sợ này khá thường gặp, cứ 3 người phụ nữ và cứ 4 người đàn ông là có một người sợ nhện. Nhìn thấy nhện có thể khơi mào cho phản ứng sợ hãi, nhưng cũng có khi, đơn giản chỉ là một hình ảnh về loài vật này hoặc suy nghĩ về một chú nhện cũng có thể gây ra cảm giác sợ hãi và hoảng loạn quá mức.

Arachnophobia is the fear of spiders and other arachnids. This phobia is quite common, affecting as many as 1 in 3 women and 1 in 4 men. The sight of a spider can trigger a fear response, but in some cases, simply an image of an arachnid or the thought of a spider can lead to feelings of overwhelming fear and panic.

Vậy sại sao nhiều người lại sợ nhện như vậy? Mặc dù theo ước tính, có 35,000 loài nhện khác nhau nhưng chỉ có khoảng hơn chục loài là có mối đe dọa thực sự với con người. Một trong những các giải thích phổ biến nhất cho điều này và cũng tương tự như những chứng ảm ảnh sợ động vật khác, đó là những loại sinh vật này đã từng ít nhiều  gây ra một mối đe dọa đáng kể lên tổ tiên của chúng ta, những người thiếu kiến thức y học và những công cụ để xử lý những vết thương từ những loài động vật và côn trùng này. Kết quả là, quá trình tiến hóa đã góp phần vào thiên hướng sợ hãi chúng ở loài người.

So why are so many people terrified of arachnids? While there are an estimated 35,000 different spider species, only around a dozen pose any type of real threat to humans. One of the most common explanations for this and similar animal phobias is that such creatures once posed a considerable threat to our ancestors who lacked the medical know-how and technological tools to address injuries from animals and insects. As a result, evolution contributed to a predisposition to fear these creatures.

Chứng sợ rắn. Ophidiophobia

Ophidiophobia là sợ rắn. Chứng bệnh này khá thường gặp và có thể được lý giải bằng các căn nguyên tiến hóa, các trải nghiệm cá nhân hoặc ảnh hưởng văn hóa. Có ý kiến cho rằng vì rắn đôi lúc có độc nên tổ tiên chúng ta hay né tránh những mối nguy hiểm này, từ đây quá trình sinh tồn tiếp diễn và họ truyền lại gen này cho thế hệ sau. Tuy nhiên, trong một nghiên cứu với 35 tham dự viên là người sợ rắn thì các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra chỉ có 3/35 người là từng bị rắn cắn. Trong thực tế, đa số các tham dự viên có rất ít hoặc không hề có trải nghiệm gì với rắn trước đây.

Ophidiophobia is the fear of snakes. This phobia is quite common and often attributed to evolutionary causes, personal experiences, or cultural influences. Some suggest that since snakes are sometimes poisonous, our ancestors who avoided such dangers were more likely to survive and pass down their genes. In a study of 35 snake-fearful participants, however, researchers found that only 3 of these individuals had ever been bitten by a snake. In fact, the majority of the participants had little or no direct experiences with snakes in any capacity.

Một học thuyết khác lại cho rằng nỗi sợ rắn và những loài vật tương tự có thể xuất hiện từ nỗi sợ bệnh tật và sợ bị vấy bẩn di truyền từ tổ tiên. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những loài động vật này có xu hướng khơi mào cho một phản ứng ghê tởm, điều này có thể giải thích tại sao chứng sợ rắn lại phổ biến như vậy trong khi ở những loài động vật cũng nguy hiểm khác như sư tử và gấu lại không cho thấy tình trạng tương tự.

Another theory suggests that the fear of snakes and similar animals might arise out an inherent fear of disease and contamination. Studies have shown that these animals tend to provoke a disgust response, which might explain why snake phobias are so common yet people tend not to exhibit similar phobias of dangerous animals such as lions or bears.

Chứng sợ độ cao. Acrophobia

Acrophobia là chứng sợ độ cao, ảnh hưởng lên khoảng 23 triệu người trưởng thành. Nỗi sợ này có thể gây ra tình trạng lo âu và hành vi né tránh những nơi cao. Người mắc chứng ám ảnh sợ này có thể tìm mọi cách để tránh những nơi có độ cao lớn như cầu, tháp hoặc các tòa nhà cao tầng.

Acrophobia, or the fear of heights, impacts an estimated 23 million adults. This fear can lead to anxiety attacks and avoidance of high places. People who suffer from this phobia may go to great lengths to avoid high places such as bridges, towers, or tall buildings.

Mặc dù trong một số trường hợp, sợ độ cao có thể là kết quả của một trải nghiệm sang chấn trong quá khứ, nhiều ý kiến hiện nay cho rằng nỗi sợ này có thể là kết quả của quá trình tiến hóa như một cách để thích nghi với những nơi mà việc rơi ngã từ trên cao là một mối đe dọa đáng kể. Mặc dù hầu hết mọi người đều ít nhiều sẽ sợ khi ở một nơi quá cao, nhưng ám ảnh sợ độ cao lại mang đến một nỗi sợ có thể gây ra những cơn hoảng loạn và làm xuất hiện hành vi né tránh những nơi cao.

While in some cases this fear of heights may be the result of a traumatic experience, current thinking suggests that this fear may have evolved as an adaptation to an environment in which a fall from heights posed a significant danger. While it is common for people to have some degree of fear when encountering heights, a phobia involves a severe fear that can result in panic attacks and avoidance behaviors.

Chứng sợ bay. Aerophobia

Aerophobia, hay chứng sợ bay, ảnh hưởng đến khoảng 8 triệu người Hoa Kỳ trưởng thành, mặc cho sự thật là tai nạn máy bay thực sự rất hiếm xảy ra. Cứ 3 người thì có 1 người sợ bay ở một mức độ nào đó. Một số những triệu chứng thường gặp khi mắc chứng ám ánh sợ này là run rẩy, tim đập nhanh và cảm thấy mất phương hướng.

Aerophobia, or the fear of flying, affects an estimated 8 million U.S. adults despite the fact that airplane accidents are actually very uncommon. Around 1 out of every 3 people has some level of fear of flying. Some of the common symptoms associated with this phobia include trembling, rapid heartbeat, and feeling disoriented.

Sợ bay đôi lúc cũng khiến con người ta tránh việc bay cùng nhau. Bệnh lý này có thể được điều trị bằng liệu pháp tiếp xúc, tại đây, khách hàng sẽ được cho trải nghiệm với việc bay, từ từ từng chút một. Người bệnh có thể chỉ bắt đầu đơn giản bằng việc  tưởng tượng mình đang ở trên máy bay trước khi từ từ tăng dần mức độ trải nghiệm lên thành ngồi trên nó và cuối cùng là ngồi trong suốt chuyến bay.

The fear of flying sometimes causes people to avoid flying altogether. It is often treated using exposure therapy, in which the client is gradually and progressively introduced to flying. The individual may start by simply imagining themselves on a plane before slowly working up to actually sitting on a plane and finally sitting through a flight.

Chứng sợ chó. Cynophobia

Cynophobia, hay chứng sợ chó, thường có liên quan đến những trải nghiệm cụ thể trong quá khứ của người bệnh như từng bị chó cắn hồi nhỏ. Những sự kiện như vậy có thể mang tính sang chấn và có thể đưa đến những phản ứng sợ hãi kéo dài cho đến thời trưởng thành.

Cynophobia, or the fear of dogs, is often associated with specific personal experiences such as being bitten by a dog during childhood. Such events can be quite traumatic and can lead to fear responses that last well into adulthood.

Dạng ám ảnh sợ này có thể rất hay gặp. Một vài ước tính cho thấy có đến 36% người đang tìm kiếm điều trị cho chứng ám ảnh sợ hãi chó nghiêm trọng này.

This particular phobia can be quite common. Some estimates suggest that as many as 36 percent of all individuals who seek treatment for a specific phobia have this severe fear of dogs.

Chứng ám ảnh sợ này không đơn thuần chỉ là nỗi e sợ bình thường trước những chú chó xa lạ, mà nó là một nỗi sợ quá mức, bất bình thường có thể tác động nghiêm trọng lên đời sống và sức khỏe của một người. Ví dụ, một người mắc chứng ám ảnh sợ này không thể đi bộ vào một con đường nào đó vì họ biết có một con chó đang sống ở khu đó. Sự né tránh này có thể gây ảnh hưởng lên cuộc sống thường nhật của người bệnh và gây khó khăn trong việc đi làm, đi học thậm chí là những nơi chốn khác ngoài ngôi nhà của họ.

This phobia is not just a normal apprehension of unfamiliar canines; it is an irrational and excessive fear that can have a serious impact on a person’s life and functioning. For example, a person with this phobia might feel unable to walk down a certain street because they know that there is a dog living in that neighborhood. This avoidance can impact the individual’s ability to function in their daily life and make it difficult to get to work, school, or other events outside of the home.

Chứng sợ sấm sét. Astraphobia

Astraphobia là sợ sấm sét. Người mắc chứng bệnh này sẽ trải qua cảm giác sợ hãi dâng tràn khi đối mặt với hiện tượng thời tiết này.

Astraphobia is a fear of thunder and lightning. People with this phobia experience overwhelming feelings of fear when they encounter such weather-related phenomena.

Các triệu chứng của chứng ám ảnh sợ này tương đồng như những chứng sợ khác, bao gồm run rẩy, tim đập nhanh, và thở gấp. Trong cơn bão có sấm sét, người mắc rối loạn này có thể cố gắng mọi cách để tìm chỗ trú nấp hoặc trốn chạy khỏi hiện tượng thời tiết này như trùm chăn trốn ru rú trên giường hoặc thậm chí là chui rúc trong phòng kín hoặc nhà tắm.

Symptoms of astraphobia are often similar to those of other phobias and include shaking, rapid heart rate, and increased respiration. During a thunder or lightning storm, people with this disorder may go to great lengths to take shelter or hide from the weather event such as hiding in bed under the covers or even ducking inside a closet or bathroom.

Người mắc chứng ám ảnh sợ này cũng sẽ hình thành sự ám ảnh quá mức với thời tiết. Họ có thể dành khá nhiều thời gian mỗi ngày để theo dõi thời tiết của địa phương và cả nước để biết được khi nào bão tố có thể xuất hiện. Trong một số trường hợp, chứng ám ảnh sợ này thậm chí có thể đưa đến chứng sợ không gian rộng, là bệnh lý mà con người ta quá sợ hãi gặp phải sấm chớp nên không thể rời khỏi nhà.

People with this phobia also tend to develop an excessive preoccupation with the weather. They may spend a great deal of time each day tracking the local and national weather in order to know when any type of storm might take place. In some instances, this phobia may even lead to agoraphobia in which people are so afraid of encountering lightning or thunder that they are unable to leave their homes.

Chứng sợ kim tiêm. Trypanophobia

Trypanophobia là sợ tiêm, một dạng bệnh lý đôi lúc làm cho con người ta né tránh điều trị và các y bác sĩ. Cũng như các chứng ám ảnh sợ khác, chứng sợ này thường không được điều trị vì con người ta né tránh những đồ vật và tình huống châm ngòi cho nó. Ước tính có đến 10% người dân Hoa Kỳ bị ảnh hưởng bởi chứng sợ này.

Trypanophobia is the fear of injections, a condition that can sometimes cause people to avoid medical treatments and doctors. Like many phobias, this fear often goes untreated because people avoid the triggering object and situation. Estimates suggest that as many as 10 ​percent of people in the U.S. are affected by this type of phobia.

Khi người mắc chứng ám ảnh sợ này phải đi tiêm thì họ có thể cảm thấy cực kỳ kinh hãi, nhịp tim đập nhanh ngay từ lúc làm thủ tục. Một số người thậm chí còn ngất xỉu trong lúc tiêm. Vì những triệu chứng này có thể cực kỳ khó chịu nên người bệnh đôi lúc sẽ tránh đến gặp bác sĩ, nha sĩ, và những dịch vụ y tế khác thậm chí ngay cả khi họ có chỗ nào không khỏe trên cơ thể hoặc răng miệng cần được thăm khám.

When people with this phobia do have to have an injection, they may experience feelings of extreme dread and elevated heart rate leading up to the procedure. Some people even pass out during the injection. Because these symptoms can be so distressing, people with this phobia sometimes avoid doctors, dentists, and other medical professionals even when they have some type of physical or dental ailment that needs attention.

Ám ảnh sợ xã hội (Rối loạn lo âu xã hội). Social Phobia (Social Anxiety Disorder)

Ám ảnh sợ xã hội là sợ hãi các tình huống xã hội và chứng sợ này có thể ảnh hưởng khá tiêu cực lên đời sống người bệnh. Trong nhiều trường hợp, những ám ảnh này có thể trở nên trầm trọng đến mức con người ta né tránh những sự kiện, nơi chốn, và con người nào có khả năng châm ngòi cho một nỗi lo âu ập đến trong họ.

Social phobia involves the fear of social situations and can be quite debilitating. In many cases, these phobias can become so severe that people avoid events, places, and people who are likely to trigger an anxiety attack.

Người mắc chứng bệnh này sẽ sợ bị người khác dòm ngó hoặc bị bẽ mặt trước đám đông. Thậm chí cả những công việc bình thường hằng ngày như ăn cơm chung với người khác cũng có thể gây căng thẳng. Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ ghi nhận các chứng ám ảnh sợ xã hội thường xuất hiện trong thời dậy thì và có thể kéo dài suốt đời trừ khi được điều trị phù hợp.

People with this phobia fear being watched or humiliated in front of others. Even ordinary, everyday tasks such as eating a meal can be anxiety-provoking. The American Psychiatric Association reports that social phobias often develop during puberty and can last throughout life unless they are treated.

Dạng thức ám ảnh sợ xã hội phổ biến nhất là sợ diễn thuyết trước đám đông. Đôi khi, chứng ám ảnh sợ này có thể khiến con người ta tránh những nơi mang tính tụ họp xã hội như trường học, chỗ làm, chứng bệnh này có thể tác động lớn lên lên sức khỏe và đời sống bình thường của một người.

The most common form of social phobia is a fear of public speaking. In some cases, social phobias can cause people to avoid social situations including school and work, which can have a major impact on the individual’s well-being and ability to function.

Chứng sợ không gian rộng. Agoraphobia

Agoraphobia là sợ ở một mình trong một tình huống hoặc một nơi mà khó tìm ra được lối thoát. Dạng ám ảnh sợ này có thể bao gồm cả nỗi sợ những không gian đông người, những không gian mở, hoặc những tình huống nào có thể khơi mào cho một cơn hoảng loạn. Người ta sẽ bắt đầu né tránh những sự kiện có thể châm ngòi, đôi khi đến mức họ hoàn toàn không rời khỏi ngôi nhà của mình.

Agoraphobia involves a fear of being alone in a situation or place where escape may be difficult. This type of phobia may include the fear of crowded areas, open spaces, or situations that are likely to trigger a panic attack. People will begin avoiding these trigger events, sometimes to the point that they cease leaving their home entirely.

Có khoảng 1/3 người mắc rối loạn hoảng sợ cũng mắc bệnh lý sợ không gian rộng.

Approximately one-third of people with panic disorder develop agoraphobia.

Chứng sợ không gian rộng thường hình thành trong khoảng thời gian từ cuối thời thanh niên đến giữa những năm tuổi 30. HIệp hội Tâm thần Hoa Kỳ ghi nhận 2/3 người mắc chứng sợ không gian rộng là phụ nữ. Rối loạn này thường bắt đầu từ một cơn hoảng loạn bất chợt và tự phát, từ đây người bệnh trở nên lo âu về khả năng xuất hiện một cơn hoảng loạn khác.

Agoraphobia usually develops sometime between late-adolescence and mid-30s. The American Psychiatric Association reports that two-thirds of people with agoraphobia are women. The disorder often begins as a spontaneous and unexpected panic attack, which then leads to anxiety over the possibility of another attack happening.

Chứng sợ vi khuẩn. Mysophobia

Mysophobia, tức nỗi sợ hãi quá mức trước vi khuẩn và các vết bẩn, có thể khiến người bệnh luôn ở trong trạng thái sạch sẽ cực độ, rửa tay liên tục, thậm chí còn né tránh những thứ hay những nơi bị cho là dơ bẩn. Một số trường hợp, chứng ám ảnh sợ này còn có liên đới đến Rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Mysophobia, or the excessive fear of germs and dirt, can lead people to engage in extreme cleaning, compulsive hand-washing, and even avoidance of things of situations perceived as dirty. In some instances, this phobia may be related to obsessive-compulsive disorder.

Chứng ám ảnh sợ thường gặp này có thể khiến con người ta né tránh tiếp xúc cơ thể với người khác vì sợ vị vấy bẩn, lạm dụng các loại thuốc diệt khuẩn và quan tâm quá mức đến những bản tin trên truyền thông về sự bùng phát của bệnh tật. Người mắc chứng ám ảnh sợ này cũng né tránh những nơi có khả năng xuất hiện vi khuẩn cao như phòng khám bệnh của bác sĩ, máy bay, trường học và các nhà thuốc.

This common phobia can also result in people avoiding physical contact with other people out of fear of contamination, overuse of disinfectants, and excessive preoccupation with media reports about illness outbreaks. People with this phobia may also avoid areas where germs are more likely to be present such as doctor’s offices, airplanes, schools, and pharmacies.

Kết luận. Final thoughts

Ám ảnh sợ là một trong những dạng rối loạn tâm thần phổ biến nhất và có thể gây ra gián đoạn nghiêm trọng lên sức khỏe và quá trình  vận hành cuộc sống bình thường của một người. Rất may là hiện có nhiều hình thức điều trị an toàn và hiệu quả cho bệnh lý này, bao gồm tâm lý trị liệu, điều trị bằng thuốc hoặc kết hợp cả hai.

Phobias are one of the most common types of psychiatric disorders and can create significant disruption in a person’s functioning and well-being. Fortunately, safe and effective treatments are available which may include psychotherapy, medication, or a combination of both.

Lựa chọn hình thức điều trị phù hợp sẽ tùy thuộc vào nhiều yếu tố như triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của bệnh, vì vậy, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc trị liệu viên để xây dựng một kế hoạch điều trị phù hợp nhất với bối cảnh cụ thể của bản thân.

The appropriate treatment depends upon a variety of factors including the symptoms and severity of the phobia, so it is always best to consult with your doctor or therapist in order to develop a treatment plan that works for your specific situation.

Tham khảo: View Article Sources

American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing; 2013.

Davey, GCL, McDonald, AS, Hirisave, U, Prabhu, GG, Iwawaki, S, Jim, CI, Merckelbach, H, de Jong, PJ, Leaung, PWL, & Reimann, BC. A Cross-cultural Study of Animal Fears. Behavior and Research Therapy. 1998; 36: 735-750.

Fredrikson, M, Annas, P, Fischer, H, & Wik, G. Gender and age differences in the prevalence of specific fears and phobias. Behavior Research and Therapy. 1996; 34(1): 33-39.

Kessler, RC, Chiu, WT, Demler, O, Merikangas, KR, & Walters, EE. Prevalence, severity, and comorbidity of 12-month DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry. 2005; 62(2): 617-627.

Rentz, TO, Powers, MB, Smits, AJ, Cougle, JR, & Telch, MJ. Active-imaginal exposure: examination of a new behavioral treatment for cynophobia (dog phobia). Behaviour Research and Therapy. 2003; 41(11): 1337–1353.

Nguồn: https://www.verywellmind.com/most-common-phobias-4136563

Như Trang.

Nguồn: Trangtamly.blog